Noc Listopadowa, czyli romantyczny zryw Polaków w 1830 roku
 | Źródło 1. Mapa. Powstanie listopadowe i wojna polsko-rosyjska w l. 1830-1831, CARTE |
 | Linia chronologiczna |
| Źródło 2. Godło Królestwa Polskiego (1815-1830) |
[źródło:http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Medium_Coat_of_Arms_of_Congress_Poland.svg]
| Źródło 3. Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 r. [fragment] |
Artykuł 1. Królestwo Polskie jest na zawsze połączone z Cesarstwem Rosyjskim […].
Artykuł 3. Korona Królestwa Polskiego jest dziedziczną w Osobie Naszej i Naszych Potomków, Dziedziców i Następców, podług porządku następstwa ustanowionego dla Tronu Cesarsko-Rosyjskiego […].
Artykuł 8. Stosunki polityki zewnętrznej Naszego Cesarstwa będą wspólne Naszemu Królestwu Polskiemu […]. .
| Źródło 4. Julian Ursyn Niemcewicz o nastrojach w Warszawie w 1830 r. [fragment] |
[…] Wszyscy się boją, nikt więcej nad księcia Konstantego [brat cara Mikołaja I, głównodowodzący armia Królestwa Polskiego]. Przypomina dziś sobie Konstanty, ile gwałtów, niesprawiedliwości i okrucieństw popełnił; bojaźliwy w ostatnim stopniu z natury, dziś swego cienia się lęka […].
[…] Jakby nie dość zmartwienia, jeszcze zagorzałe młodzieży szaleństwo nowych nas niespokojności nabawia. Uczniowie Akademii [Szkoły Podchorążych] uczynili związek, grożący śmiercią, pożogami, rzezią, narażający nie tylko spokojność publiczną, ale same, choć wątłe istnienie nasze. Zamierzali oni zgładzić wielkiego księcia, podburzyć wojsko i pospólstwo, słowem: zamiast niepodległości, sprowadzić na nas cięższa jeszcze niewolę, stratę mienia polskiego, wcielić nas do Moskwy […].
| Źródło 5. Przysięga członków Towarzystwa Patriotycznego [fragment] |
Przysięgam w obliczu Boga i Ojczyzny i ręczę słowem honoru, że użyję wszelkich sił moich do wskrzeszenia mojej nieszczęśliwej, lecz lubej matki, że poświęcę dla Niej wolności i niepodległości nie tylko mój majątek, ale nawet i życie. Nie zdradzę i nie wyjawię nikomu tajemnic, które mi są i jeszcze będą powierzone […] Gdybym w przypadku został zdradzonym albo odkrytym, wolę raczej utracić życie, aniżeli zdradzić tajemnicę […].
| Źródło 6. Piotr Wysocki o wybuchu powstania listopadowego 29 listopada 1830 r. [fragment] |
[…] O godzinie szóstej [18:00] dano znak jednoczesnego rozpoczęcia wszystkich działań wojennych przez zapalenie browaru na Solcu [dzielnica Warszawy]. […]w tym momencie oddział złożony z cywilnych osób pod dowództwem dwóch podchorążych szedł do Belwederu celem zabezpieczenia osoby cesarzewicza [Belweder był rezydencją księcia Konstantego] […].W chwili kiedy oddział przeznaczony do Belwederu wyruszył z lasku Łazienkowskiego. Pospieszyłem do koszar podchorążych […]. Wbiegłszy do sali, zawołałem na dzielną młodzież: „
Polacy! Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba!” […] Na te mowę i z dala grzmiący głos: „
Do broni! Do broni!”, młodzież porwała karabiny, nabiła je i pędem błyskawicy poskoczyła za dowódcą. Było nas stu sześćdziesięciu kilku […].
| Źródło 7. Relacja Seweryna Goszczyńskiego z przebiegu Nocy Listopadowej (29/30 XI 1830 r.) [fragment] |
[…] Wkroczyliśmy wreszcie na Nowy Świat. Była to część miasta zamieszkana najwięcej przez wyższych oficerów i urzędników rosyjskich. Weszliśmy jakby w pustkę, jakby w atmosferę grobu. Żadnego ruchu, żadnego życia; domy pozamykane, okna podobnież. Na próżno wołamy „
Do broni”, bijemy w drzwi i okiennice kolbami karabinów. Żaden głos, żaden ruch nie odpowiada. Smutek, oburzenie, w końcu pewna wściekłość opanowuje nasz oddział. Wchodzimy na Krakowskie Przedmieście. Oblicze i atmosfera ta sama […]. Duch powstańców nie upadł, ale rozdrażnienie doszło do wysokiego stopnia. Odtąd biada temu, kto się z nim zetrze […].
| Źródło 8. Marcin Zaleski. Atak na Arsenał (obraz z 1831 r.) |
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Capture_of_the_Arsenal_in_Warsaw_1830.PNG]
Arsenał – magazyn broni
| Źródło 9 .Wojciech Kossak. Noc listopadowa (obraz z 1898 r.) |
[źródło: http://www.wawel.net/images/malar/kossak_wojciech/htm/20.htm]
 | Ćwiczenia |
Na podstawie źródła 1.
Ustal, z ziem którego zaboru – po likwidacji Księstwa Warszawskiego – zostało utworzone Królestwo Polskie.
Na podstawie źródeł 2. oraz 3.
1. Odpowiedz, kto, na mocy konstytucji z 1815 r., był władcą Królestwa Polskiego?
2. Czy można powiedzieć, że Królestwo Polskie było suwerennym państwem? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Na podstawie źródła 4.
1. Odpowiedz, kto był celem ataku powstańców? Dlaczego ten człowiek miał być zgładzony?
2. Jakie były dalsze plany powstańców?
3. W jaki sposób autor ocenia postępowanie patriotycznej młodzieży? Czy wierzy w powodzenie powstania?
Na podstawie źródła 5.
Oceń wagę przysięgi członków Towarzystwa Patriotycznego. Dlaczego zobowiązywali się do tajnej działalności?
Na podstawie źródeł 6.
1. Inspiratorem powstania był podporucznik Szkoły Podchorążych – Piotr Wysocki. W jaki sposób zachęcił członków tajnego związku do zbrojnego wystąpienia przeciwko wojskom rosyjskim?
2. Ustal liczbę powstańców – uczestników szturmu na Belweder.
Na podstawie źródła 7.
Ustal, czy wszyscy mieszkańcy Warszawy, podobnie jak spiskowcy, równie entuzjastycznie zareagowali na hasła walki z wojskiem rosyjskim.
Na podstawie źródeł 6-8.
Podaj kolejność działań powstańczych podczas Nocy Listopadowej.
Na podstawie źródła 8.
Na obrazie rozpoznaj i wskaż powstańców i oddział rosyjski.
 | Praca domowa |
1. Ustal, kto jest autorem określenia „Noc Listopadowa”.
2. Na planie Warszawy zaznacz miejsca ważne dla przebiegu wydarzeń podczas nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku.
3. Dowiedz się, jakie funkcje pełnią obecnie warszawski Belweder i Arsenał.